Halk arasında damar beni ve gül lekeleri olarak da bilinen Hemanjiom hastalığı; karaciğer kaynaklı, iyi huylu, doğumsal tümördür. Kelime anlamı iyi huylu damar tümörü olsa da tedavi edilmediği takdirde büyük psikolojik travmalara ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Bazı hemanjionlar kendiliğinden geçebildiği gibi, kendiliğinden geçmediği durumlarda ilerleyerek vücudun her yerini kapsayabilir. Konuya ilişkin sorularımızı Medicana Bursa Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Metin Demirkaya yanıtladı.
Hemanjiom nedir?
Doğuştan olan bir hastalık damar beni bu nedenle de bebeklerde sık görülme riski vardır. İyi huylu ve damardan kaynaklanan bir hastalık olup ancak hızlı büyüme eğiliminde olabilir. Bu sebeple yakın takip gerektiren bir hastalı olan Hemanjiom ilk yıllarda kendiliğinden gerileyip kaybolma ihtimali de vardır. Burada ne çıkan iki husus çocuklarınızda böyle bir sorun olduğunda paniklemeden gerekli muayenesini yaptırıp takip etmektir. Damar beni kendiliğinden geçmeyip büyüme eğilimi göstermesi durumunda ise alanında uzman sağlık merkezlerinde tedavisini yaptırmaktır.
Damar Beni Tümörü Nedir ?
Tam Türkçe karşılığı “damar tümörüdür”, damarsal yapılardan oluşmuş bir tür tümör yani urdur. İyi huylu bir tümördür ancak damarın içindeki kan basıncı ve damar geliştirici faktörün etkisiyle büyüme eğilimindedir. Kanama eğilimi olması ve hayati organ komşuluğunda olması hayati önem arz edebilir. Kötü huylu olana hemanjiosarkom denir. Hemanjiosarkomlar çok seyrek rastlanan bir hastalıktır.
Hemanjiom Neden Olur ?
Doğumsal bir onarmalliktir. Hastalık anne karnındayken görünmeyecek kadar küçük bir nokta şeklinde başlar, giderek büyür. Genellikle çocuk doğduktan sonra da büyüme devam eder. Hastalığı başlatıcı ve büyütücü etki vücutta salgılanan “damar geliştirici faktör” dür. Salgılanan bu maddenin salgılanma miktarına göre sorunun büyüme hızına göre değişir. Bu faktörün etkisi dideral adlı ilaçla engellenebilmektedir. Bu faktörün etkisini engelleyen ilaçla tedaviyi denemek doğru olur. Genetik özelliği olsa da genetik olarak çocuklara aktarıldığı yönünde bilgi yoktur. Yani hemanjiomu olan birinin çocuğunda da olur gibi bir kural yoktur.
Hemanjiom Nasıl Anlaşılır?
Damar beni hastalığında en önemli sorun genellikle görsel çirkinliktir. Özellikle yüz ve dudak bölgesindekiler çok dramatik görünebilir. İkinci önemli durumsa bunların yüzeyinin zedelenip kanamasıdır. Kanama durumları öldürücü düzeylerde olabilir. Büyüme riski olsada bu aniden ve kısa sürede gelişmezler. Burada belirtilmek istenen tedavi için yeterli vaktinizin olduğudur. Organlardaki ultrason veya doppler ultrasonla teşhis edilir. Mr, tomoğrafi ve anjiografi ile hastalığın düzeyi ve hayati önemi hakkında bilgiler edinilir.
Hemanjiom Büyür mü?
Evet bağımsız bir organ gibi büyüyebilir ancak büyümeyebilir hatta kendiliğinden küçülebilir de. Özellikle ilk bir yaşta “damar geliştirici faktör” denilen ve vücutta salgılanan maddenin etkisiyle büyüme ihtimali yüksektir. Bu sebeple özellikle hayati organ yakınında olanlar dikkatle takip edilmeli dideral adlı ilaca rağmen büyüme eğilimi varsa en kısa sürede daha etkili tedavi yöntemlerine geçilmelidir.
Hemanjiom Çeşitleri
- Şarap lekesi (port-wine stain) ; yüzeyel leke gibi
- Çilek (cherry-strawberry); küçük damar benleridir
- Büyük damar beni (kavernoz hemanjiom) çok büyük
- Gül lekesi (spider hemanjioma)
- Melek öpücüğü (alında leke gibi olur)
- Organ hemanjiomları (karaciğer, beyin vs)
- Leylek ısırığı (ensede görülür çok sıktır, kendiliğinden düzelir)
- Hemanjiomatozis (vücudu tüme yakın kaplayan)
- Vücutta kırmızı benler; chery sınıfına giren, daha çok gövdede oluşan, 40 yaşından sonra ortaya çıkan kırmızı noktacıklardır.
Hemanjiom Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tıpta hemanjiom adı verilen hastalık halkımız arasında Damar beni olarak bilinmektedir. O nedenle bazı kelimelerde damar beni olarak telafuz edilmiştir. Hemanjiom tedavisi için mutlaka tecrübeli bir sağlık kuruluşu olması, kalp ve damar alanında uzman bir ekip olması gerekir. Gelişen teknoloji ile tedavi yöntemleri de gelişen Hemanjiom duruma göre bir yada bir kaç seansta tedavi edilebilir. Aşağıdaki yöntemler hastanın hemanjiom durumuna göre belirlenir. Bizler IDEA Klinik olarak köpükle (ilaç) ve lazer yöntemini tercih ediyoruz.
- Ameliyatla çıkarmak; Narkozla yapılır, ciddi kanama olabileceği için çok miktarda yedek kan bulundurulur. Hemanjiomlu alan genişçe kesilerek çıkarılır ve deri dikilir. Riski yüksek, başarısı düşük ve tekrar ihtimali yüksek bir yöntem olduğu için pek yapılmamaktadır.
- İlaçla (dideral); Bebeğin ilk yaşında salgılanan damar geliştirici faktör hemanjiomun büyümesinde en önemli etkendir. Propranolol yani kutu adıyla dideral adlı ilaç bu damarı geliştirici faktörün etkisini engeller. İlk yaşında dideral denemeden başka yönteme geçilmemelidiğr. En pratik yaklaşımdır ve hastaların öenmli bir kısmında tatmin edici sonuç alınabilmektedir.
- Dondurarak tedavi (criyoterapi); küçük vakalarda kullanılabilir ancak başarısı en düşük uygulamadır, pek yapılmamaktadır.
- Isıtılarak yakma (koter veya infrared koagülasyon); en etkili yöntemlerdendir, başarısı % 100 yakındır, bir çok bölgede güvenle kullanılmaktadır.
- Köpükle tedavi; Büyük ve çok büyük hemanjiomların en etkili yöntemidir, köpükle tedavi, edilemeyecek vaka yoktur denebilecek kadar etkilidir.
- Işıkla tedavi (lazer); Daha çok şarap lekesi denilen yüzeysel vakalarda kullanılır, 20-30 seans gerekebilir. geride yanık izi kalır.
- Partikülle tıkama ; Damarı tıkayan küçük parçacıklar damarın içine verilerek tıkanır. Karaciğerdeki gibi organlarda olan hemanjiomlarda kullanılır.
Hemanjiom Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Yukarda belirttik bebekler görünür bir süre sonra kendiliğinden kaybolur yani geçer, geçmeyecek ise ilerleme yani büyüme kaydededir. Kaybolan hemanjiomlar için herhangi bir tedavi gerekmez. Fakat büyüyen hemanjiom içinse tedavi olmamanız durumunda büyü oranı o bölgeyi saracak kadar genişleyebilir. Yukardaki resimde bebekte küçük bir alanda meydana gelmiş olup aşağıda ise ilerlemiş halini göreceksiniz. Biliyorum bakmakta zorlanacaksınız ama bizler sizin ve çocuklarınızın sağlığı için gerçekleri göstermek zorundayız.
Tedavide yöntem seçimi hemanjiomun nerede olduğuna, iriliğine, tipine göre yapılır. Tedavi uzun ve meşakkatli olacağından hasta ve ailesi iyi aydınlatılmalıdır. Tedavi bu konuda birikimli damar cerrahı veya plastik cerrah tarafından yapılır. Tedavi seçimi damar beninin yapısına bağlı olarak değişir böylece hangi doktorun tedavi edeceği de hastalığın durumuna göre değişir.
Hemanjiom Kendiliğinden Küçülür mü?
Evet kendiliğinden küçülebilir ancak bunu hepsi kendiliğinden düzelir şeklinde algılamamak gerekir. Çünkü hastaların % 20 kadarında hiçbir işleme gerek kalmadan kendiliğinden küçülebilir hatta tamamen kaybolabilir. Bunun nedeni tam izah edilebilmiş değildir, neden küçüldüğü bilinmediği için hangilerinin küçüleceği de tahmin edilememektedir, izah etmeye çalışan tek görüş doğumdan sonra damar geliştirici faktör denilen maddenin azaldığıdır. Damar geliştirisüci faktör genellikle ilk bir yaşında yüksektir. Haklı olarak ailelerin küçülmesi yönünde bir beklentisi olur ancak bu beklenti büyümekte olan hemanjiomun tedavisinin ertelenmesine neden olmamalıdır. Eğer büyüme fark ediliyorsa yakın takipte kalınmalı ve bu konuda yetkin kişilerin önerisine uyulmlaıdır. Hemanjiom tedavisi konusunda en tecrübeli kurum İdea Kliniğin size yakın şubesinden bu konuda ücretsiz destek alabilirsiniz.
Hemanjiom Ameliyatı
Hemanjiom beni yada patolojik tanımlamayla damar beni o bölgede bulunan damarların yoğun bir yumak yapması sonucu ortaya çıkan ve genellikle doğuştan olan bir durumdur.Tedaviye karar vermeden önce bir süre hasta izlenmelidir çünkü bu damar yumakları bazı bebeklerde kendiliğinden gerilemekte bazen hiç değişmeden kalmakta bazen de büyümektedir.İzlemde gerileme varsa genellikle tedavi önerilmez ve takibe devam edilir.Büyümeden duruyorsa veya büyüyorsa bu durumda ilaç tedavisi denenir,ilaç tedavisi gerileme sağlamadıysa veya büyümeyi durdurmadıysa o zaman daha etkili tedavi yöntemlerine geçilir.
Hemanjiomun farklı tedavi seçenekleri vardır,ameliyatsız yöntemler (lazer,radyo frekans,köpük tedavisi,skleroterapi) ayrı başlıkta incelenecektir.
Oluşumun büyüklüğüne ve yerine göre basit olabildiği gibi çok ciddi bir ameliyatta gerekebilir.Ameliyatta damar yumağı olabildiğince geniş bir şekilde kesilerek alınır.Aşırı kanamalı bir ameliyat olduğu için çok miktarda kan hazır bulundurularak ameliyata girilir.Bulunduğu yere göre riski çok değişir.
Ameliyatta damar yumağı olabildiğince tamamen çıkarılmaya çalışılır ancak yoğun kanama sebebiyle sıkça geride doku kalır ve tekrarlayabilir.
Hemanjiom tedavi seçenekleri değerlendirilirken ameliyatsız tedaviler konusunda yetkin ve tecrübeli kalp damar cerrahisi uzmanının görüşü alınmadan ameliyata karar verilmemelidir çünkü damar beni ameliyatını genellikle plastik cerrahi uzmanları yapar ancak damar cerrahları tedavi konusunda daha birikimlidir.
Hemanjiom Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide hastalığın düzeyi,yaygınlığı ve tipine göre farklı yöntem ve teknolojiler kullanılır. Vücudun görünen her yerinde olabildiği gibi iç organlarda da olabilmektedir. Bazen ciddi kanamalara sebebiyet verebilir. Genellikle kol, bacak, yüz bölgelerinde dudak kenarında görülür. 2 mm olabildiği gibi 30 cm büyüklüğe de ulaşabilir. Bazen tüm yüzü yada tüm bacağı kaplayacak kadar geniş olabilir. Damar kaynaklı olduğu için zamanla büyüme eğilimindedir. Benign (iyi huylu) karakterdedir ancak hemanjiosarkom diye kötü huylu olan tipi de vardır ve çok seyrek rastlanır. Yöntemler bu sayfada özet halinde yazmaktadır ayrıntılı bilgiyi her yöntem için yazılan sayfadan alabilirsiniz.
Hemanjiom Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ameliyatla tedavi
Cilt kesilerek damarsal yumağın olduğu alana ulaşılır, doku kesilerek çıkarılır. Ancak çok kanamalı ameliyatlardır. Ciddi kan stoku ile ameliyata başlamak gerekir. Ameliyat sonrasında kan kaybı oldukça fazla olabilir. Hasta kaybına sebebiyet verebilir. Sünger gibi doku içine uzanır.
İlaç enjeksiyonuyla tedavi
Damarı yakıcı sklerozan madde damarın içine enjekte edilir, ilaç verilen damar yumağı zamanla büzülerek yok olur.Seanslar halinde müdahale edilir. En az riskli ve iyi sonuç veren bir uygulamadır. Biz kliniğimizde oldukça başarılı sonuçlar aldık. Hastalarımızda kanama riski olmadan ameliyata bağlı iz kalmadan tedavi edebildik. Skleroterapi tecrübeli ellerde yüksek başarıyla uygulanabilmektedir.
Köpükle hemanjiom tedavisi
Skleroterapide kullanılan maddenin köpürtülerek damara verilmesidir. Damar beninin içi tıkanmaktadır. Zaman alıcı ama risksiz sonuç alıcı uygulamadır. Geliştirilen tedaviler arasında en etkilisi olduğu söylenebilir.
Lazer tedavi
Şarap lekesi, gül lekesi, örümcek ağı denilen tipler gibi yüzeysel, orta düzeyde kabarık olanlar için kullanılır, yüksek ışığın damar tümörünü tahrip etmesi esasına dayanır,aylık seanslar halinde uygulanır. Problemin genişliğine göre 5-15 seans sürebilmektedir.
İ.R.C Tedavisi
kızıl ötesi ışınlarla damar içinde pıhtılaştırma oluşturan bir cihazdır.Yüksek ısı taşıyan ışığın damar yumağı olan alana uygulanmasıyla damar pişer, yok olur.Etkisi uygulama anında ortaya çıkar.Hemanjioma dokunulduğu anda kırmızı mor görüntü gider beyaza yakın renge bürünür.Tamamen ameliyatsız bir yöntemdir ve cildin üzerinden uygulanır.Hemanjiomda İRC tedavisi büyüklüğüne göre 1-3 seansta tamamlanır yani hastalık dar alandaysa bir seansta düzelir ancak geniş alana yayılıyorsa seanslar gerekebilir. Ciltten çok kabarık hemanjiomlarda tek başına yetersiz kalabilir bu durumlarda diğer yöntemlerle birlikte kullanılır. Özellikle küçük hemanjiomlarda çok pratik bir tedavi seçeneğidir.Tedavi tamamlandığında ya hiç iz kalmaz yada hafif yanık izi kalır burada uygulayıcının tecrübesi büyük önem taşır.
Termokoagülasyonla tedavi
Çalışma prensibi şöyledir; Ucu elektrik enerjisiyle ısınan metal çubuk hemanjioma dokunulur, dokunulduğu anda hemanjiomun içindeki kan 90-110 dereceye kadar ısınır, pıhtı haline dönüşür.Kanın pıhtı haline dönmesi tamamen yok olduğu anlamına gelir.Termokoagülasyonla hemanjiom tedavisi sonucu o anda görülen radikal bir tedavi seçeneğidir, 1 cm ve daha küçük tüm damar benlerinin tedavisinde güvenle kullanılabilir.